Γράφει η Τσιλιγκού Αθανασία…

‘’Μια επιχείρηση που δεν βγάζει τίποτα άλλο εκτός από χρήματα είναι μια κακή επιχείρηση.’’– Henry Ford. Και πριν δημιουργήσω περισσότερες ερωτήσεις από όσες μπορώ να απαντήσω, όχι, δεν αναφέρεται σε αγαθά, αλλά σε πράξεις. Πριν εμβαθύνετε λοιπόν στο περιεχόμενο του άρθρου, θέλω να φανταστείτε μια εταιρία ως ένα φυσικό πρόσωπο, με άλλα λόγια ως έναν άνθρωπο. Οι άνθρωποι ως γνωστόν έχουν υποχρεώσεις. Προς τον εαυτό τους, προς τους γύρω τους και τέλος προς το περιβάλλον. Με την ίδια λοιπόν λογική, υποχρεώσεις έχουν και οι επιχειρήσεις και μάλιστα έχει δημιουργηθεί ολόκληρη επιστήμη γύρω από αυτήν την ιδέα ακούγοντας στον όρο Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. 

 Η εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ) είναι μια έννοια τόσο παλιά, όσο η ίδια η ιστορία των επιχειρήσεων. Την συναντάμε πρώτη φορά στην αρχαία Μεσοποταμία το 1700 π.Χ., όπου ο νόμος του Χαμουραμπί καταδίκαζε σε θάνατο οικοδόμους, αγρότες και άλλους επαγγελματίες, των οποίων οι εργάτες υπέκυπταν από εργατικά ατυχήματα. Τον όρο εταιρική κοινωνική ευθύνη επινόησε το 1953 ο Bowen, καθηγητής του «College of Commerce» , του πανεπιστημίου του Ιλινόις, σε ένα βιβλίο με το όνομα «Κοινωνικές ευθύνες των επιχειρηματιών», όπου όρισε την εταιρική κοινωνική ευθύνη ως «την υποχρέωση των επιχειρηματιών να επιδιώκουν εκείνες τις πολιτικές, να λαμβάνουν εκείνες τις αποφάσεις ή να ακολουθούν εκείνες τις δράσεις που να συνάδουν με τους στόχους και τις αξίες της κοινωνίας μας».

  Μερικοί συνήθεις τρόποι με τους οποίους οι εταιρείες εμπλέκονται στην ΕΚΕ περιλαμβάνουν:

• Υποστήριξη φιλανθρωπικών σκοπών μέσω δωρεών ή εθελοντικών προσπαθειών
• Εφαρμογή φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών στο χώρο εργασίας
• Προσφορά δίκαιων μισθών και παροχών στους εργαζόμενους
• Παροχή ευκαιριών εθελοντισμού και κοινωφελούς εργασίας των εργαζομένων

Το να ρωτήσει λοιπόν κανείς ‘’Γιατί πρέπει να υπάρχει η ΕΚΕ;’’ είναι σαν να ρωτάει ‘’Γιατί κάποιος να κάνει φιλανθρωπία;’’ Η απάντηση και στις δύο περιπτώσεις είναι ηλίου φαεινότερη. «Για το καλό του πολιτισμού». Σύμφωνα με τους Porter και Kramer στο Strategy & Society, «οι επιτυχημένες εταιρείες χρειάζονται μια υγιή κοινωνία» και «μια υγιής κοινωνία χρειάζεται επιτυχημένες εταιρείες».

Όσο σημαντική είναι η ΕΚΕ για την κοινότητα, είναι εξίσου πολύτιμη για μια εταιρεία. Οι δραστηριότητες ΕΚΕ μπορούν να βοηθήσουν στη σφυρηλάτηση ενός ισχυρότερου δεσμού μεταξύ εργαζομένων και εταιρειών, να τονώσουν το ηθικό και να βοηθήσουν τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους εργοδότες να αισθάνονται πιο συνδεδεμένοι με τον κόσμο γύρω τους.

Η στρατηγική εταιρικής κοινωνικής ευθύνης πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τον εταιρικό σκοπό και τις εταιρικές αξίες, έτσι ώστε να αντανακλά τη μοναδικότητα της επιχείρησης και τη βαθιά δέσμευση για τη δημιουργία αξίας για τα ενδιαφερόμενα μέρη. Απαιτείται λοιπόν, να είναι περισσότερο ολιστική (σύμφωνα και με τη διατύπωση του Πράσινου Βιβλίου της Ε.Ε.) στοχεύοντας ταυτόχρονα στους εργαζόμενους και την κουλτούρα της επιχείρησης, σε εσωτερικούς οργανωτικούς μηχανισμούς και εξωτερικές-κοινωνικές δράσεις. Ο Bob Willard στο βιβλίο του ≪The NEXT Sustainability Wave» αναφέρει δέκα παράγοντες που καθορίζουν μια στρατηγική ΕΚΕ: κλιματολογικές αλλαγές, μόλυνση/υγεία, αρνητικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης, ενεργειακή κρίση, αποσάθρωση της εμπιστοσύνης. Τα παραπάνω δημιουργούν: καταναλωτές με οικολογική συνείδηση, μαχητικούς μετόχους, πολιτικοποιημένη κοινωνία, επιπλέον ρυθμίσεις και νομικούς περιορισμούς, απαιτητικό χρηματοοικονομικό τομέα. Όλα μαζί οδηγούν τις επιχειρήσεις να προωθούν την καινοτομία, την ανάπτυξη, την προσοχή στην δημόσια εικόνα τους, σε δημιουργία επιπλέον αποθεματικών και παραγωγικότητας και εν τέλει στη δημιουργία επιχειρηματικής αξίας.

Μέχρι και σήμερα παρά τα δεινά που συμβαίνουν στο περιβάλλον γύρω μας, οι εταιρίες υπάρχουν με ένα κοινό σκοπό: Τη μεγιστοποίηση κερδών. Τι θα γινόταν όμως αν προσθέταμε μια ακόμα λέξη σε αυτή πρόταση; Θα άλλαζε σε: Μεγιστοποίηση των βιώσιμων κερδών. Ως «βιώσιμα» κέρδη νοούνται εκείνα που σέβονται τα Κοινά—τα πράγματα που μοιραζόμαστε όλοι παγκοσμίως: αέρας, νερό, έδαφος, χλωρίδα, πανίδα κλπ. Η «μεγιστοποίηση των κερδών» ωθεί τις εταιρείες να κάνουν κατάχρηση των Κοινών αντί να τα σέβονται. Οι δράσεις ΕΚΕ μπορεί να απαιτούν τη διάθεση πόρων της επιχείρησης με άμεση επίπτωση στα οικονομικά μεγέθη της, ωστόσο, στην πράξη φαίνεται ότι τα οφέλη που τελικά αποκομίζει μια επιχείρηση είναι πολλά και πολυδιάστατα, μερικά από τα οποία είναι μεταξύ άλλων:

1. Αυξημένες πωλήσεις και αφοσίωση πελατών
2. Ενίσχυση της επωνυμίας της εταιρείας
3. Εξοικονόμηση λειτουργικού κόστους
4. Καλύτερη οικονομική απόδοση
5. Οργανωτική ανάπτυξη
6. Μεγαλύτερη δυνατότητα προσέλκυσης και διατήρησης εργαζομένων.

Κλείνοντας λοιπόν αξίζει να τονίσουμε πως η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι πλέον αναγκαία και πως μέσα στα επόμενα χρόνια θα παίζει τόσο σημαντικό ρόλο, ώστε η αγορά να απορρίπτει από μόνη της επιχειρήσεις χωρίς κοινωνικό σκοπό και έργο. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι μια πρόκληση στρατηγικής σημασίας. Δεν εξαντλείται στο φιλανθρωπικό και χορηγικό έργο των επιχειρήσεων, δεν εξαργυρώνεται με την ‘καλή φήμη’ και σίγουρα δεν μπορούμε να την μετρήσουμε. Έχει θεωρηθεί το κυρίαρχο συστατικό της επιχείρησης του 21ου αιώνα και έχει επίσης ορισθεί ως κάτι αντίστοιχο με την ομορφιά: ‘Δεν είναι εύκολο να την ορίσεις αλλά, όταν τη δεις στην πράξη, μπορείς να την αναγνωρίσεις’.

Βιβλιογραφία:

• Wayne Visser , Dirk Matten , Manfred Pohl , Nick Tolhurst, (Μάιος 2010), ‘’ Το Α έως το Ω της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης: Πλήρης Οδηγός Αναφοράς σε Έννοιες, Κώδικες και Οργανισμούς’’, Ινστιτούτο Εταιρικών Πολιτιστικών Υποθέσεων (ICCA) 
• Haski-Leventhal Debbie, Κωνσταντίνος Μανασάκης, Γεώργιος Θερίου,  (2018), ‘’ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ, Εργαλεία και Θεωρίες για Υπεύθυνη Διοίκηση’’, ΤΖΙΟΛΑ
• Πετρομανωλάκη Ευαγγελία, (2017),  ‘’Αποτελεσματική στρατηγική της επιχείρησης μέσω της εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας’’, https://rb.gy/uorz5 
• Αλεξίου Μ. (2015). ‘’Εταιρική κοινωνική ευθύνη: μία διαφορετική αντίληψη στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον. Επιστήμη και Κοινωνία: Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας’’, 19, 115–133. https://doi.org/10.12681/sas.659 
• Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, (06/12/2018), ‘’ Εθνική Στρατηγική για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ)’’, Δελτία Τύπου, https://rb.gy/bg21d 
• Corporate social responsibility, (09/09/2009), The Economist, https://www.economist.com/news/2009/09/09/corporate-social-responsibility