*Γράφει η Λεντιάνα Περνντρέτσα

Κάθε φορά που σκεφτόμαστε το μέλλον, τα mega-trends είναι ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία τα οποία μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε περισσότερη γνώση και κατανόηση της τρέχουσας κατάστασης σε συγκεκριμένες περιοχές, καθώς και να προβλέψουμε τις μελλοντικές τάσεις και εξελίξεις παγκοσμίως. Αυτό είναι επειδή τα mega-trends είναι μακροπρόθεσμες, μεγάλης κλίμακας δυνάμεις που έχουν αρκετά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τον κόσμο. Είναι σύνθετοι παράγοντες που εξετάσουν την κοινωνία σε διάφορα επίπεδα.

Τι είναι όμως τα mega trends;

Όπως υποδηλώνει το όνομά τους, τα mega-trends είναι τάσεις που εμφανίζονται σε μεγάλη κλίμακα. Επομένως, επηρεάζουν μεγάλες ομάδες ανθρώπων, περιοχές και σε πολλές περιπτώσεις ολόκληρο τον κόσμο. Οι μεγάλες τάσεις εκτυλίσσονται επίσης σε μεγάλο χρονικό διάστημα: η διάρκεια ζωής τους είναι συνήθως τουλάχιστον μια δεκαετία και συχνά μεγαλύτερη.

Η πρώτη μεγάλη τάση αναφέρεται στον αντίκτυπο που είχαν οι αλλαγές στην παραγωγή στις αγορές εργασίας, μεταξύ άλλων μέσω της εξωτερικής ανάθεσης και της εκμηχάνισης, οι οποίες προκάλεσαν απώλεια θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα στους μεταποιητικούς τομείς. Αυτές οι τάσεις στις αγορές εργασίας συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά εισοδηματικής ανισότητας, η οποία έχει αυξηθεί στις περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσμο.

Η δεύτερη μέγα-τάση συνδέεται στενά με την πρώτη, καθώς σχετίζεται με τη ραγδαία εξέλιξη και πρόοδο νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών και των επικοινωνιών και της τεχνητής νοημοσύνης, που έχουν επίσης επηρεάσει τον κόσμο της εργασίας. Ενώ αυτές οι καινοτομίες μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες για τη βιώσιμη ανάπτυξη, οι χώρες που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτές κινδυνεύουν να μείνουν πίσω.

Ένα κύμα νέων τεχνολογιών εμφανίζεται. Πολλές από αυτές τις τεχνολογίες έχουν ήδη προκαλέσει μεγάλη συζήτηση. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης, την εφαρμογή της νανοτεχνολογίας, την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που αφορούν μεγάλα δεδομένα και την ανάπτυξη της τρισδιάστατης εκτύπωσης.

Η τρίτη στην σειρά τάση είναι η παγκοσμιοποίηση η οποία έχει επηρεάσει τους ανθρώπους και τις κοινότητες σε όλο τον κόσμο και έχει επηρεάσει σημαντικά τη βιώσιμη ανάπτυξη. Τροφοδοτούμενη από γρήγορες αλλαγές στην τεχνολογία και την αυξημένη κινητικότητα αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και εργασίας, τις τελευταίες δεκαετίες η παγκοσμιοποίηση άλλαξε σε μεγάλο βαθμό τις οικονομίες, τις κοινωνίες και το φυσικό περιβάλλον και έκανε τον κόσμο μας πιο διασυνδεδεμένο από ποτέ.

Οι δημογραφικές και κοινωνικές αλλαγές παρουσιάζουν στις εταιρείες σε διάφορες χώρες με ευκαιρίες και προκλήσεις σε τρεις τομείς: πελάτες, εργαζόμενους και ευκαιρίες διεθνούς ανάπτυξης. Η ζήτηση των πελατών αλλάζει: οι μεγαλύτερες ομάδες-στόχοι ξοδεύουν τα χρήματά τους διαφορετικά από τους νεότερους και πρέπει να προσεγγίζονται με διαφορετικό τρόπο. Αυτό οδηγεί τα τμήματα μάρκετινγκ να επικεντρώνονται ακόμη περισσότερο στις δημογραφικές αλλαγές στη βάση των πελατών τους.

Σύμφωνα με έρευνα των Ηνωμένων Εθνών του Τμήματος Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων, μέχρι το 2030 ο πληθυσμός του κόσμου θα είναι μεγαλύτερος από σήμερα και προβλέπεται να φτάσει μέχρι τα 8.6 δις. Τα μελλοντικά δημογραφικά στοιχεία χωρίζουν τον κόσμο σε δύο στρατόπεδα: ένα που αυξάνεται και ένα άλλο που συρρικνώνεται. Το πρώτο είναι η περίπτωση στην Υποσαχάρια Αφρική και τη Νότια Ασία (Νιγηρία, Τανζανία, Αιθιοπία, Ινδία και Πακιστάν, για παράδειγμα). Μια άλλη περιοχή όπου η ανάπτυξη θα είναι σημαντική, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ε.Ε, είναι η Αίγυπτος με αύξηση 21 εκατομμύρια κατοίκων. Στο άλλο άκρο του φάσματος, στα μέρη του κόσμου όπου το μέγεθος του πληθυσμού καθυστερεί ή μειώνεται πρωτοστατεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας ο πληθυσμός στα 27 κράτη μέλη προβλέπεται να είναι κάπου μεταξύ 498 και 529 εκατομμυρίων το 2030.

Αυτές οι τάσεις έχουν παρουσιάσει πολλές ευκαιρίες. Η παγκοσμιοποίηση και η αυξημένη οικονομική αλληλεξάρτηση συνόδευσαν και διευκόλυναν την ταχεία οικονομική ανάπτυξη σε πολλές χώρες και περιοχές, βοηθώντας το παγκόσμιο ΑΕΠ να αυξηθεί από περίπου 50 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2000 σε 75 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ το 2016. Ωστόσο, η παγκοσμιοποίηση έχει επίσης παρουσιάσει σημαντικές προκλήσεις, όπως άνιση κατανομή των οφελών και του κόστους.

Γιατί όμως είναι τόσα σημαντικά τα megatrends και πως μπορούν να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς; Η αναγνώριση και η κατανόηση των μεγάλων τάσεων βοηθά έναν οργανισμό να εντοπίσει πιθανές απειλές και ευκαιρίες και να αντιδράσουν κατάλληλα σε κάθε περίπτωση. Έτσι, μπορεί να αναλάβει δράση για να προετοιμαστεί για τις πιθανές απειλές όπως επίσης να αξιοποιήσει στο έπακρο τις ευκαιρίες που θα εμφανιστούν.

Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Επιχειρηματικού Συμβουλίου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη για το 2017 Reporting Matters δείχνουν ότι μόνο τέσσερις εταιρείες έλαβαν κορυφαίες βαθμολογίες για το κριτήριο των «εξωτερικών τάσεων» το 2017, γεγονός που δείχνει ότι, συνολικά, οι εκθέσεις εταιρειών αποτυγχάνουν να συζητήσουν τις μεγάλες τάσεις με επαρκείς λεπτομέρειες.Οπότε, το συμπέρασμα που προκύπτει για τις εταιρείες είναι το εξής: τα Mega Trends έχουν σημασία. Δεν αποτελούν προαιρετικές εκτιμήσεις «βέλτιστης πρακτικής». Είναι βασικά στοιχεία για κάθε επιχείρηση.

Υπό αυτή την έννοια, οι μεγάλες τάσεις είναι οι στρατηγικές που θα διαμορφώνουν το μέλλον μας με τρόπο παρόμοιο όπως με έναν αργό κινούμενο παγετώνα: δεν μπορούν εύκολα να μετατραπούν από ανθρώπους. Η δράση και ο σωστός χειρισμός όμως είναι τα δύο πιο σημαντικά στοιχεία που μπορούν να μετασχηματίσουν τον οικονομικό κλάδο και να φέρουν παγκόσμια τάξη. Ένα είναι σίγουρο, ο κόσμος γύρω μας αλλάζει διαρκώς και τα επόμενα χρόνια προβλέπονται ακόμη μεγαλύτερες αλλαγές που πιθανότητα να διαμορφώσουν διαφορετικά τον κόσμο όπως τον ξέρουμε ήδη.

Βιβλιογραφία:

,https://www.un.org/pt/desa/new-globalization-report-three-mega-trends-expected-impact-our-future

,https://ec.europa.eu/assets/epsc/pages/espas/ESPAS_Report2019.pdf

,https://www.pwc.com/gx/en/government-public-services/assets/five-megatrends-implications.pdf

,https://www.pwc.nl/en/topics/megatrends/economy.html

,https://sustainablebrands.com/read/business-case/megatrends-why-do-they-matter-to-business