Γράφει η Χρυσούλα Πύθουλα…
Παρόλο που δεν υπάρχει καθολικά αποδεκτός ορισμός για την τρομοκρατία, όλοι συμφωνούν ότι αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνικοοικονομική σταθερότητα και την ελευθερία.
Η Ευρώπη εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αντιμετωπίζει την επίμονη επιδημία αυτής της φρικτής πράξης. Από το 2007 έως το 2022, μόνο στην Ευρώπη σημειώθηκαν 2.478 θάνατοι από τρομοκρατικές ενέργειες. Το 2021 η Ευρώπη βίωσε 15 ολοκληρωμένες, ματαιωμένες και αποτυχημένες επιθέσεις. Αποτέλεσμα των τζιχαντιστικών επιθέσεων ήταν δύο θάνατοι στην Ισπανία και τη Γαλλία το 2021. Οι τρομοκρατικές απειλές αυξάνονται λόγω της όξυνσης των περιφερειακών ανταγωνισμών, της κλιματικής αλλαγής και της έλλειψης πόρων, καθώς και της δημογραφικής αύξησης, της κρατικής αστάθειας και της παραοικονομίας. Για να πραγματοποιηθούν αυτές οι επιχειρήσεις, πρέπει να μεταφερθούν και να χρησιμοποιηθούν χρήματα είτε από νόμιμες είτε από παράνομες πηγές. Η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (ΧΤ) είναι αυτό που συμβαίνει πίσω από κλειστές κουρτίνες προκειμένου να δημιουργηθεί ένα γόνιμο έδαφος για την άνθηση της τρομοκρατίας.
Η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας μπορεί να μοιάζει με τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, ωστόσο υπάρχουν ορισμένες διαφορές που τις διαφοροποιούν. Η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες είναι η μεταμφίεση οικονομικών περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να αποκρυβούν οι παράνομες δραστηριότητες που τα δημιούργησαν. Έτσι, για να υπάρξει ξέπλυμα χρήματος, πρέπει να εμπλέκονται χρήματα, που έχουν αποκτηθεί από παράνομες πηγές. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει με την ΧΤ. Χρηματοδότηση της τρομοκρατίας είναι η πράξη της παροχής κεφαλαίων σε τρομοκράτες ή τρομοκρατικές οργανώσεις προκειμένου να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικές πράξεις ή να ωφεληθεί οποιοσδήποτε τρομοκράτης ή τρομοκρατική οργάνωση. Τα κεφάλαια αυτά μπορεί να προέρχονται από παράνομες πηγές (ναρκωτικά, λαθρεμπόριο κ.λπ.) ή από νόμιμες (ιδιωτικές δωρεές, έσοδα εταιρειών). Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο που ανακύπτει στις προσπάθειες καταπολέμησης της ΤΔ, λόγω του εντοπισμού και της παρακολούθησης αυτών των κεφαλαίων. Εν κατακλείδι, η ΧΤ μπορεί να περιλαμβάνει ή να μην περιλαμβάνει παράνομα αποκτηθέντα κεφάλαια, αλλά σίγουρα περιλαμβάνει. Επίσης, στην περίπτωση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία μπορεί να μην χρηματοδοτούν παράνομες δραστηριότητες. Ωστόσο, στη ΧΤ τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, νομίμως αποκτηθέντα ή μη, προμηθεύουν τρομοκρατικές δραστηριότητες. Πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι στο πλαίσιο της ΧΤ, τα ποσά που εµπλέκονται είναι µικρότερης ποσότητας από αυτά της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες.
Εκτός από τα παραδείγματα που έχουν ήδη αναφερθεί, υπάρχουν και άλλοι τρόποι νόμιμης χρηματοδότησης τρομοκρατικών δραστηριοτήτων. Ένας από αυτούς τους τρόπους είναι το crowdfunding. Το crowdfunding είναι ένας πολύ χρήσιμος τρόπος προσέγγισης ενός μεγάλου ακροατηρίου για τη συγκέντρωση χρημάτων για φιλανθρωπικό σκοπό, τη χρηματοδότηση μιας νεοσύστατης επιχείρησης ή τη χρηματοδότηση ενός δημιουργικού έργου. Εκτός όμως από αυτές τις νόμιμες και νόμιμες δραστηριότητες, το crowdfunding μπορεί να αξιοποιηθεί και για παράνομους σκοπούς, όπως η ΧΤ. Αυτές οι καμπάνιες crowdfunding έχουν περιορισμένες ή ασαφείς πληροφορίες σχετικά με τους στόχους και τους δικαιούχους τους ή διαθέτουν ρητορική, εικόνες ή συμβολισμούς μίσους που υποστηρίζουν τρομοκρατικούς ή εξτρεμιστικούς σκοπούς. Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο τα χρήματα μπορούν να χρηματοδοτήσουν τρομοκρατικές πράξεις και οργανώσεις είναι τα ψηφιακά νομίσματα, όπως τα κρυπτονομίσματα. Τα προηγμένα χαρακτηριστικά προστασίας της ιδιωτικής ζωής που συνεπάγονται αυτά τα συστήματα συναλλαγών, περιπλέκουν τον εντοπισμό τρομοκρατικών κεφαλαίων, ιδίως σε χώρες με ελάχιστα ή καθόλου ρυθμιστικά πλαίσια για το θέμα. Παρόλο που τα ψηφιακά νομίσματα δεν αποτελούν αυτή τη στιγμή την κύρια πηγή χρηματοδότησης τρομοκρατικών ενεργειών, είναι πολύ πιθανό να γίνουν μία από αυτές στο εγγύς μέλλον.
Αυτές οι πρακτικές, δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για την εξάπλωση και την επιτυχία της τρομοκρατίας. Από όποιον και αν ασκείται, κρατικούς ή μη κρατικούς φορείς, αυταρχικά καθεστώτα ή εξτρεμιστικές ομάδες, η τρομοκρατία προκαλεί πόνο, καταστροφή και θάνατο και στοχεύει ιδιαίτερα σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως μειονότητες, πολίτες κ.λπ. Για να σταματήσει η τρομοκρατία, οι προσπάθειες πρέπει να ξεκινήσουν από τη μάχη κατά της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Βιβλιογραφία
- European council, Fight against money laundering and terrorist financing, https://www.consilium.europa.eu/en/policies/fight-against-terrorism/fight-against-terrorist-financing/
- Organization for security and cooperation in Europe, Countering terrorism, https://www.osce.org/countering-terrorism
- Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Τρομοκρατία στην ΕΕ: επιθέσεις, θύματα και συλλήψεις το 2019, https://www.europarl.europa.eu/news/el/headlines/security/20180703STO07125/tromokratia-stin-ee-epitheseis-thumata-kai-sullipseis-to-2019
- Europol, Terrorism in the eu in 2022- facts and figures, https://www.europol.europa.eu/media-press/newsroom/news/terrorism-in-eu-in-2022-%E2%80%93-facts-and-figures
- European Union, Terrorism, https://civil-protection-knowledge-network.europa.eu/eu-overview-risks/human-induced-risks/terrorism
- European commission, Fight against the financing of terrorism, https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/internal-security/counter-terrorism-and-radicalisation/fight-against-financing-terrorism_en
- Bailiwick of Guernsey Financial Intelligence Unit, What is Terrorist Financing? https://guernseyfiu.gov.gg/article/175968/What-is-Terrorist-Financing
- FATF, Crowdfunding for Terrorism Financing, https://www.fatf-gafi.org/en/publications/Methodsandtrends/crowdfunding-for-terrorism-financing.html
- PBS, The role of cryptocurrency in financing terrorist organizations, https://www.pbs.org/newshour/show/the-role-of-cryptocurrency-in-financing-terrorist-organizations